Rodziny zastępcze

Dziecku pozbawionemu całkowicie lub częściowo opieki rodzicielskiej powiat zapewnia opiekę i wychowanie w rodzinie zastępczej. Od kilkudziesięciu lat stanowi ona jedno z ważniejszych ogniw systemu opieki zastępczej w Polsce. Obok adopcji jest ona najbardziej cenioną formą opieki nad dzieckiem pozbawionym rodziny naturalnej. Stanowiąc bliskie dziecku środowisko, pozwala nawiązać nowe, a czasem jedyne więzi emocjonalne, a tym samym zapobiec negatywnym dla rozwoju dziecka skutkom sieroctwa (w tym społecznego).

Jakie są formy Rodzinnej Pieczy Zastępczej?

• rodzina zastępcza:
  • spokrewniona,
  • niezawodowa,
  • zawodowa, w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna,
• rodzinny dom dziecka

Rodzina Zastępcza jest :

• wszechstronną opieką nad dzieckiem pozbawionym możliwości wychowywania się w rodzinie naturalnej,
• ukierunkowana na możliwie szybki powrót dziecka do rodziny naturalnej, a jeżeli jest to nie możliwe to zapewnienie mu stałej opieki w rodzinie zastępczej lub adopcyjnej.

Co rodzina zastępcza zapewnia dziecku?

Całodobowa opieka i wychowanie, w szczególności:

• traktowanie dziecka w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
• zapewnienie dostępu do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
• zapewnienie kształcenia, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
• zapewnienie rozwoju uzdolnień i zainteresowań;
• zaspokojenie jego potrzeb emocjonalnych, bytowych, rozwojowych, społecznych oraz religijnych;
• zapewnienie ochrony przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
• umożliwianie kontaktu z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.

Kto może sprawować funkcję rodziny zastępczej?

• spokrewnioną - małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, będący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka,
• zawodową lub niezawodową - małżonkowie lub osoba niepozostająca w związku małżeńskim, niebędący wstępnymi lub rodzeństwem dziecka.

Szkolenia rodzin zastępczych prowadzone są na zlecenie Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie w Nisku przez Katolickiego Centrum Wspierania Rodziny i Pieczy Zastępczej w Krośnie.

Każda rodzina zastępcza zobowiązana jest do współdziałania z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie.

Świadczenia pieniężne dla rodzin zastępczych

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko, przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania, nie niższe niż kwota:

• 660,00 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej,
• 1.000,00 zł miesięcznie - w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

W przypadku posiadania przez dziecko dochodu w formie alimentów, renty rodzinnej oraz uposażenia rodzinnego, wysokość świadczenia, pomniejsza się o kwotę nie wyższą niż 50% dochodu dziecka, nie więcej jednak niż 80% kwot, o których mowa powyżej.

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje także dodatek nie niższy niż kwota 200 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania:

• na dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności,
• na dziecko umieszczone na podstawie ustawy z dnia 26 października 1982r. o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka Starosta może przyznać:

• dofinansowanie do wypoczynku poza miejscem zamieszkania dziecka w wieku od 6 do 18 roku życia - raz w roku;
• świadczenie na pokrycie:
  • niezbędnych kosztów związanych z potrzebami przyjmowanego dziecka - jednorazowo,
  • kosztów związanych z wystąpieniem zdarzeń losowych lub innych zdarzeń mających wpływ na jakość sprawowanej opieki - jednorazowo lub okresowo.

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2013, poz. 135 z póź.zm.)

Kwalifikacja przebiega dwuetapowo:

I etap – wstępna kwalifikacja – kończy się wydaniem skierowania na szkolenie;

II etap – kwalifikacja końcowa – kończy się wydaniem zaświadczenia kwalifikacyjnego.

I etap:

1. Zgłoszenie kandydatów - osoby ubiegające się o pełnienie funkcji rodziny zastępczej mogą zgłosić się do siedziby Centrum: osobiście, telefonicznie lub za pośrednictwem Internetu. Otrzymują wówczas zaproszenie na rozmowę wstępną, podczas której uzyskują ogólne informacje n.t. rodzinnej pieczy zastępczej.
2. Wstępna rozmowa - odbywa się w Centrum.

W trakcie spotkania pracownicy:

• zapoznają się z kandydatami na rodziców zastępczych,
• informują ich o obowiązujących procedurach oraz warunkach jakie winni spełniać kandydaci na rodzinę zastępczą,
• przedstawiają wykaz wymaganych dokumentów,
• nakreślają specyfikę funkcjonowania rodziny zastępczej.

3. Warunkiem rozpoczęcia współpracy jest:

• pisemny wniosek kandydatów złożony do Organizatora wraz z uzasadnieniem,
• wypełnienie otrzymanego formularza zgłoszeniowego,

4. Kandydaci posiadający już zaświadczenie kwalifikacyjne potwierdzające ukończenie szkolenia np.: w innym Ośrodku, po zweryfikowaniu przedłożonej dokumentacji i wizycie w domu pracownika PCPR rozpoczynają okres oczekiwania na dziecko.
5. W trakcie trwania wstępnej kwalifikacji kandydaci przedkładają Organizatorowi następujące dokumenty:

• Zaświadczenie lekarskie - o stanie zdrowia ogólnego zawierające: brak przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej, w uzasadnionych przypadkach organizator może wymagać zaświadczeń od innych specjalistów wykluczających ograniczenia zdrowotne w opiece nad dzieckiem.
• Kserokopię dowodu osobistego.
• Potwierdzenie zameldowania.
• Zaświadczenie o zatrudnieniu i dochodach.
• Oświadczenie kandydata, dotyczące sprawowania władzy rodzicielskiej.

6. Wywiad pedagogiczny przeprowadzony przez organizatora dotyczy:

• motywacji kandydatów przy podejmowaniu decyzji o utworzeniu rodziny zastępczej,
• doświadczeń w opiece nad dziećmi.

Rozmowa ma też na celu rozpoznanie predyspozycji wychowawczych i opiekuńczych rodziny oraz ich oczekiwań związanych z dzieckiem.

7. Badanie psychologiczne - jest to indywidualne spotkanie z kandydatami na rodziców zastępczych. Psycholog przeprowadza rozmowę oraz testy psychologiczne, które pozwalają określić: predyspozycje psychiczne, osobowościowe kandydata oraz jego kompetencje wychowawcze.
8. Wizyta w domu - ma na celu bliższe poznanie kandydatów w ich środowisku rodzinnym. Kandydat wypełnia z przedstawicielem Organizatora kwestionariusz wywiadu.
9. Wstępna kwalifikacja kandydatów na rodziców zastępczych.

Po zebraniu informacji oraz wymaganych dokumentów dotyczących kandydatów, uzyskują oni akceptację Organizatora i skierowanie na szkolenie dla przyszłych rodziców zastępczych (art. 43 ustawy)

10. Szkolenie kandydatów oraz staż w pieczy zastępczej (rodzinnej lub instytucjonalnej) jest obowiązkowe. Uczestniczą w nich kandydaci, którzy na podstawie zgromadzonych informacji uzyskali wstępną kwalifikację. Spotkania szkoleniowe odbywają się w grupie i są prowadzone metodą warsztatową. Termin pierwszego spotkania jest ustalony przez pracowników Centrum o czym kandydaci są informowani. Terminy kolejnych spotkań, ustalane są wspólnie w grupach tematycznych. Staż kandydaci ustalają indywidualnie.

Szkolenie kandydatów spokrewnionych z dzieckiem, można prowadzić według indywidualnego planu szkolenia, w zależności od potrzeb rodziny i dziecka; w tym przypadku nie jest wymagane odbycie stażu.

II etap:

11. Kwalifikacja - po zakończeniu szkolenia i uzyskania świadectwa, rozpoczyna się końcowa procedura kwalifikacyjna w/g kolejności:
    1. złożenie wniosku o wszczęcie postępowania kwalifikacyjnego;
    2. powołanie Komisji Kwalifikacyjnej;
    3. przeprowadzenie postępowania kwalifikacyjnego;
    4. wydanie zaświadczenia kwalifikacyjnego.
12. Okres oczekiwania na dziecko.

Dane kandydatów, po zakwalifikowaniu, umieszczane są w rejestrze danych o osobach zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodzin zastępczych prowadzonym przez Organizatora. Kandydaci oczekują na propozycję ze strony Organizatora lub podejmują samodzielne działania zmierzające do stworzenia rodziny zastępczej.

W przypadku kandydatów do prowadzenia rodziny zastępczej zawodowej lub rodzinnego domu dziecka organizator rodzinnej pieczy zastępczej przedstawia kandydatom propozycję terminu podpisania umowy w w/w zakresie stosownie do limitu rodzin zastępczych zawodowych na dany rok kalendarzowy, określonego w 3 letnim powiatowym programie rozwoju pieczy zastępczej.

13. Przygotowanie rodziny zastępczej na przyjęcie dziecka. Organizator przygotowuje rodzinę na przyjęcie dziecka przez:

• Udzielenie szczegółowych informacji o dziecku i jego sytuacji rodzinnej.
• Przekazuje dokumentację dziecka (art.47 ustawy)

Organizator umożliwiając zapoznanie się z dzieckiem, stwarza warunki do nawiązania relacji oraz budowania wzajemnej akceptacji. Właściwy dobór dziecka i rodziny umożliwia optymalne zaspokajanie potrzeb dziecka a także oczekiwań rodziców zastępczych

14. Procedura sądowa:

• Kandydaci na rodziców zastępczych składają wniosek o ustanowienie rodziny zastępczej wraz z wymaganą dokumentacją w Sądzie Rodzinnym.
• Rodzinę zastępczą ustanawia Sąd Rodzinny, właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka.
• Umieszczenie dzieci w rodzinach zastępczych kandydatów następuje na podstawie postanowienia sądu.

Kandydaci na każdym etapie postępowania sądowego, jak też po zakończeniu całej procedury sądowej, mają możliwość korzystania ze wsparcia pracowników Centrum

Dokumenty i wnioski do pobrania

1. Formularz zgłoszeniowy na szkolenie dla kandydatów na rodziny zastępcze
2. Oświadczenie
3. Wniosek kandydata o przyjęcie na szkolenie dla rodzin spokrewnionych
4. Procedura kwalifikacyjna dla kandydatów na rodziny zastępcze
5. Zaświadczenie lekarskie o stanie zdrowia i braku przeciwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej wydane dla potrzeb pieczy zastępczej
6. Zgłoszenie kandydatury do odbycia szkolenia na zawodową, niezawodową rodzinę zastępczą

Podstawa prawna: Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. 2013, poz. 135 z póź.zm.)

Rodzinie zastępczej zawodowej przysługuje prawo do czasowego niesprawowania opieki nad dzieckiem art.69 i art. 73 ustawy*.

Procedury postępowania:

1. rodzina zastępcza zawiadamia Organizatora o planowanym czasowym nie sprawowaniu opieki nad powierzonym dzieckiem;
2. zawiadomienie jest przekazywane z wyprzedzeniem, umożliwiającym zabezpieczenie dziecka i zawiera przyczyny decyzji oraz określa czas nie sprawowania opieki;
3. Organizator rozpoznaje sytuację i organizuje opiekę nad dzieckiem w zastępstwie rodziny;
4. Organizator zawiadamia kierownika PCPR o czasowym nie sprawowaniu opieki przez rodzinę oraz wskazuje osobę/instytucję, która przejmuje okresowo opiekę nad dzieckiem;
5. kierownik PCPR zawiadamia Sąd Rodzinny, prowadzący sprawy dziecka o fakcie czasowego nie sprawowania opieki nad dzieckiem.
6. Przekazanie dziecka następuje w miejscu jego aktualnego pobytu, dziecko odbiera rodzina/osoba, która przejmuje nad nim opiekę.